દ્વારકા મંદિર ગુજરાતના દ્વારકા શહેરમાં આવેલું છે અને તેને શ્રીકૃષ્ણના પ્રાચીન અને પવિત્ર મંદિર તરીકે માનવામાં આવે છે. આ મંદિરનું મુખ્ય નામ દ્વારકાધીશ મંદિર છે. જેને જગત મંદિર પણ કહેવામાં આવે છે.
આ મંદિરનું મહત્વ હિંદુ ધર્મમાં ઘણું ઊંડું છે કારણ કે એ કૃષ્ણ ભગવાનના નિવાસસ્થાન તરીકે ગણાય છે. માન્યતાઓ અનુસાર
દ્વારકા એ શ્રીકૃષ્ણની રાજધાની હતી અને તેમણે અહીં રાજ્ય કર્યું હતું.
મંદિરનો સ્થાપત્ય શૈલી ખુબ જ સુંદર છે અને તે લગભગ 2500 વર્ષ જૂનું માનવામાં આવે છે. મંદિરની ગોથિક રચના સુંદર શિલ્પો અને આકર્ષક કલાત્મક કામ તેને ખાસ બનાવે છે. મંદિરના મુખ્ય વિઘ્નમાં શ્રી દ્વારકાધીશનું મૂર્તિ સ્થાપિત છે.
જેને કૃષ્ણ ભગવાનના રૂપમાં પૂજવામાં આવે છે.દ્વારકા મંદિર પણ ચાર ધામ યાત્રાના મુખ્ય ધામોમાંના એક છે.જે યાત્રાળુઓ માટે અત્યંત મહત્વ ધરાવે છે.
દ્વારકા નગરી ગુજરાત રાજ્યના સમુદ્રકાંઠે આવેલા મહત્વપૂર્ણ અને પ્રાચીન પૌરાણિક શહેરો પૈકીનું એક છે. દ્વારકા કૃષ્ણનું નિવાસ સ્થાન છે અને હિન્દુ ધર્મના ચાર મુખ્ય ધામોમાંથી એક છે.જેને ચાર ધામ યાત્રા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
ઈતિહાસ અને પૌરાણિકતા: દ્વારકાનું પ્રાચીન નામ દ્વારાવતી હતું અને પૌરાણિક કથા પ્રમાણે ભગવાન કૃષ્ણે મથુરા છોડીને દ્વારકા શહેરની સ્થાપના કરી હતી. માન્યતા છે કે ભગવાન કૃષ્ણે પોતાની પ્રજાને રક્ષવા માટે દ્વારકા નગરી સમુદ્ર કાંઠે બનાવવાની યોજના ઘડી હતી. ઇતિહાસ અનુસાર આ નગરી સમુદ્રમાં ડૂબી ગઈ હતી અને આના અવશેષો પણ તાજેતરના સમયગાળામાં સમુદ્રના તળિયે મળ્યા છે.
ધાર્મિક મહત્વ: દ્વારકા હિન્દુ ધર્મના ચાર ધાર્મિક ધામોમાંથી એક છે.જેમાં યાત્રાળુઓ ભગવાન કૃષ્ણના આશીર્વાદ મેળવવા માટે આવે છે. દ્વારકાધીશ મંદિર અહીંનું મુખ્ય આકર્ષણ છે જેને ભગવાન કૃષ્ણને સમર્પિત માનવામાં આવે છે.
આધુનિક દ્વારકા: આજે દ્વારકા એક ધર્મિક અને પર્યટક સ્થળ છે. દર વર્ષે લાખો શ્રદ્ધાળુઓ દ્વારકામાં દર્શન કરવા માટે આવે છે.
દ્વારકા મંદિર જે દ્વારકાધીશ મંદિર તરીકે ઓળખાય છે. તેની સ્થાપના ભગવાન કૃષ્ણના પૌત્ર વજ્રનાભએ કરી હતી. આ મંદિર દ્વારકાનાથ (ભગવાન કૃષ્ણ)ને સમર્પિત છે.અને પુરાતત્વ શાસ્ત્ર અનુસાર.તેનો ઇતિહાસ પ્રાચીનકાળનો છે. હાલનું મંદિર 16મી સદીમાં વૈષ્ણવ પંથના અદ્યતન ગાથાઓ મુજબ બંધાયું હતું.
બેટ દ્વારકા ગુજરાતમાં દ્વારકાનગર પાસે આવેલા એક ટાપુની મહત્વપૂર્ણ ઐતિહાસિક અને ધાર્મિક જગ્યામાંથી એક છે. એ હિંદુ ધર્મગ્રંથો અને કથાઓ મુજબ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણની નગરી તરીકે જાણીતી છે.
બેટ દ્વારકા સોનાની હતી એ આપણી લોકકથાઓ અને મૂખમુખી વારસામાંથી આવે છે. આ દંતકથાઓમાં કહેવામાં આવે છે કે પ્રાચીન સમયમાં દ્વારકા નગર ખૂબ ધનાઢ્ય અને સમૃદ્ધ હતું, જે સુવર્ણ અને અમૂલ્ય ધાતુઓથી ભરપૂર હતું. કેટલાક જૂના ગ્રંથોમાં અને લોકકથાઓમાં જોવા મળે છે કે દ્વારકા નગર પરમ પ્રભુતા ધરાવતું અને વૈભવસભર હતું.
પરંતુ ઐતિહાસિક અને વૈજ્ઞાનિક અનુમાન અનુસાર દ્વારકા નગરના મોટા ભાગના ભાગો પુરાણો સમયની સાથે જ સમુદ્રમાં ડૂબી ગયા હતા. કેટલાક પુરાતત્વવિદો અને સમુદ્રવિદો દ્વારા આ વિસ્તારોમાં ખોદકામ અને સંશોધન કરવામાં આવ્યા છે.અને નગરના અવશેષો મળ્યા છે.પરંતુ સોનું શબ્દ દંતકથા તરીકે જ જોવા મળ્યો છે.
આ બાબતમાં કોઈ સ્પષ્ટ પુરાવા નથી કે બેટ દ્વારકામાં ખરેખર સોનું હતું કે આ સોનું ક્યાં ગયું.પરંતુ આ સ્થાનને તેના ધાર્મિક અને ઐતિહાસિક મહત્વને કારણે લોકકથાઓમાં વિશેષ સ્થાન મળ્યું છે.
દ્વારકા ગુજરાતમાં આવેલ સુદર્શન બ્રિજ એ એક મહત્વપૂર્ણ પુલ છે. જે દ્વારકાધીશ મંદિર અને બેટ દ્વારકા જેવી ધાર્મિક અને પર્યટક સ્થળો સાથે જોડાણ બનાવે છે. આ પુલનું નિર્માણ દ્વારકા નગરને બેટ દ્વારકાથી જોડવા માટે કરવામાં આવ્યું છે. જે ખંભાતના અખાતમાં આવેલ એક ટાપુ છે.
સુદર્શન બ્રિજના માધ્યમથી શ્રદ્ધાળુઓ અને પ્રવાસીઓ માટે દ્વારકામાં એકસલાયતા અને સરળતાથી અવરજવર શક્ય બને છે. આ પુલ નદીના પરિપ્રેક્ષ્યમાં એક સરંજામના ચમત્કાર તરીકે ઓળખાય છે.જે શ્રદ્ધાળુઓ માટે અત્યંત મહત્ત્વ ધરાવે છે.આ પુલ દ્વારકાના પ્રાચીન ઐતિહાસિક અને ધાર્મિક મહત્વને વધારવાનું કામ કરે છે.
બેટ દ્વારકા (Bet Dwarka) ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના જીવન સાથે જોડાયેલું એક મહત્વપૂર્ણ ધાર્મિક સ્થળ છે.જે ગુજરાત રાજ્યના દ્વારકા નજીક અરબી સમુદ્રમાં આવેલું છે. આ સ્થળને ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના વસવાટ અને રાજ્યસ્થાન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તે માન્યતા છે કે શ્રીકૃષ્ણે આ જ સ્થળે પાંડવો અને અન્ય ભક્તોને દાન આપ્યું હતું.
બેટ દ્વારકા વિશે મુખ્ય માહિતી
1. ભૌગોલિક સ્થાન: બેટ દ્વારકા દ્વારકાથી લગભગ 30 કિ.મી. દૂર છે અને દ્વારકાના ઓખા પોર્ટથી નાની નૌકાથી ત્યાં પહોંચવામાં આવે છે.
2. ધાર્મિક મહત્વ: બેટ દ્વારકા આ માન્યતા ધરાવે છે કે અહીં ભગવાન કૃષ્ણે રાજકાર્ય ચલાવ્યું હતું અને સત્યભામા સાથે અહીં વસવાટ કર્યો હતો. શ્રી કૃષ્ણના ભક્તો માટે આ સ્થળ અત્યંત પવિત્ર છે.
3. મંદિરો: બેટ દ્વારકામાં મુખ્ય મંદિરોમાં શ્રી કૃષ્ણ મંદિર સુદ્બધીનાથ મહાદેવ મંદિર હનુમાન ધ્વજ જેવા મુખ્ય મંદિર છે જ્યાં શ્રદ્ધાળુઓ ભગવાન કૃષ્ણના દર્શન કરવા આવે છે.
4. ઐતિહાસિક મહત્વ: આ સ્થળે ઐતિહાસિક ખોદકામોમાં પ્રાચીન દ્વારકાના અવશેષો મળી આવ્યા છે. જે બતાવે છે કે એ સમયે દ્વારકા સમુદ્રમાં ડૂબી ગઈ હતી.
5. કલાકૃતિ અને સ્થાપત્ય: બેટ દ્વારકામાં અનેક જુના મકાનો અને મંદિરો છે. જેમાં પ્રાચીન ભારતીય કલાનું ઉત્તમ દર્શન થાય છે.
6. મહાસાગરીક કડી: બેટ દ્વારકા ભારતના પશ્ચિમી દરિયાકાંઠે સ્થિત છે અને મહત્વપૂર્ણ સમુદ્રકાંઠીય સ્થળ છે.
દ્વારકા મંદિર જે દ્વારકાધીશ તરીકે પણ ઓળખાય છે. ગુજરાતના દ્વારકા શહેરમાં આવેલું છે. મંદિરમાં દર્શન માટેના સામાન્ય સમય નીચે મુજબ છે:
સવાર: 6:30 AM થી 1:00 PM
સાંજ: 5:00 PM થી 9:30 PM
કૃપા કરીને નોંધો કે આ સમય ફેરફાર પર્વ અથવા ખાસ પ્રસંગોમાં થઈ શકે છે.તેથી પ્રવાસ પહેલા સત્તાવાર રીતે ચકાસવું ઉત્તમ રહેશે….