હિંગળાજ માતા એ હિંદુ ધર્મના શક્તિ પીઠોમાંથી એક છે;અને તેમની પ્રાગટ્યની વાર્તા ઘણી પ્રાચીન છે. હિંગળાજ માતાનું મુખ્ય મંદિર પાકિસ્તાનના બલુચિસ્તાન પ્રદેશમાં હિંગોળ નદીની કિનારે સ્થિત છે.
પ્રાચીન માન્યતા; પ્રમાણે જ્યારે દક્ષ પ્રજાપતિએ ભગવાન શિવનો અપમાન કર્યો અને સતી માતાએ પોતાનું પ્રાણ ત્યાગ્યું ત્યારે શિવ તાંડવ નૃત્યમાં મગ્ન થઈ ગયા અને સતી માતાનું દેહ લઈ વિશ્વમાં વિતાડવા લાગ્યા. ભગવાન વિષ્ણુએ પોતાના સુદર્શન ચક્રથી સતી માતાના દેહના ભાગો કાપ્યા અને જ્યાં જ્યાં એ ભાગો પડ્યા ત્યાં શક્તિ પીઠોની સ્થાપના થઈ. માનવામાં આવે છે કે હિંગળાજ માતા તે જગ્યા છે જ્યાં સતી માતાનો બ્રહ્મરંધ્ર (મસ્તકનો ટોપ ભાગ) પડ્યો હતો.
આ વાર્તા મુજબ હિંગળાજ માતા; એક શક્તિશાળી દેવી છે. જેઓ ભક્તોની રક્ષા કરે છે અને તેમની મનોકામનાઓ પૂર્ણ કરે છે. હિંગળાજ માતાનું મંદિર પાકિસ્તાનના બ્લૂચિસ્તાન પ્રાંતમાં હિંગોળ નદીના કિનારે આવેલુ છે. તરફ સ્થિત છે. આ મંદિર ભારતનાં 51 શક્તિ પીઠોમાંનું એક માનવામાં આવે છે. હિંગળાજ માતા દેવી દુર્ગાનું એક સ્વરૂપ છે. અને તેને હિંગળાજ દેવી હિંગુલા દેવી અથવા હિંગલમાતા પણ કહેવામાં આવે છે.
હિંગળાજ માતાનું મંદિર પર્વત અને વનમાં આવેલી એક ગુફામાં સ્થિત છે;. આ ગુફાને હિંગુલા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. માન્યતા છે કે જ્યારે દેવીઓના પિતા દક્ષે યજ્ઞમાં શિવ અને સતીનું અપમાન કર્યું હતું. ત્યારે સતી દહન થઈ હતી. શિવે પોતાના તાંડવ નૃત્યમાં સતીના શબને લઈને બ્રહ્માંડમાં ફેર્યા અને તે શબના 51 ભાગ જ્યાં-જ્યાં પડ્યા ત્યાં શક્તિ પીઠો ઊભા થયા. હિંગળાજ માં તેમાંથી એક છે.
હિંગળાજ યાત્રા ખાસ કરીને ભારત અને પાકિસ્તાનના; હિન્દુઓ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.અને તે દરેક વર્ષના ચૈત્ર મહિનામાં યોજાય છે. આ મંદિર પાકિસ્તાનના હિન્દુઓ માટે એક મુખ્ય તીર્થ છે, અને તેમાં મુસ્લિમ ભક્તો પણ પ્રાર્થના કરવા આવે છે.
હિંગળાજ માતા હિંદુ ધર્મમાં શ્રદ્ધા અને ભૂમિકા ધરાવતી દેવી છે; જે ખાસ કરીને ગુજરાત અને રાજસ્થાનમાં પૂજાય છે. તેમની લોક કથા અને માન્યતા મુજબ હિંગળાજ માતાનું મુખ્ય મંદિર પાકિસ્તાનના બલૂચિસ્તાનમાં આવેલ છે. જે હિંગોલ નદીની કિનારે મકરાન પર્વતોની વચ્ચે વસેલું છે.
કહેવાય છે કે માતા સતીના ૫૧ શક્તિ પીઠોમાંથી હિંગળાજ એક છે. જ્યાં માતા સતીના શરીરના અંગો પડ્યા હતા. એમાં હિંગળાજ સ્થાન એ છે જ્યાં તેમનું માથું પડ્યું હતું. આ શક્તિ પીઠ હિન્દુઓ માટે પવિત્ર સ્થાન છે અને અનેક યાત્રીઓ આ પવિત્ર ભૂમિની યાત્રા કરે છે.
માન્યતા છે કે હિંગળાજ માતા; આપત્તિઓથી રક્ષણ આપે છે અને તેમની ભક્તિથી ભક્તો તમામ કષ્ટો અને મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ મેળવે છે. હિંગળાજ માતાને વરદાન આપનારી રક્ષા કરનારી અને કષ્ટો દૂર કરનારી દેવી તરીકે માનવામાં આવે છે. રાજપૂત અને ચરણેતો પણ હિંગળાજ માતાના મંડપમાં વચન આપીને અને શપથ લઈને દુશ્મનો સામે યુદ્ધ કરતા હતા.
ક્યારેક માની લોક કથાઓમાં કહેવાય છે; કે ભીલ અને અન્ય રજવાડી રાજાઓએ પણ તેમની આરાધના કરીને તેમના પર આર્શીવાદ મેળવ્યો હતો. હિંગળાજ માતાની પૂજા ખાસ કરીને હિંગલાજ યાત્રા કરનારા અને માતાજીના ભક્તો દ્વારા કરવામાં આવે છે. હિંગળાજ માતા હિન્દુ ધર્મમાં શક્તિ ઉપાસક લોકોમાં પ્રખ્યાત છે. ખાસ કરીને રાજસ્થાન ગુજરાત અને સિંધી સમાજમાં.
આ પૂજા ખાસ કરીને કુળદેવી તરીકે માનતા લોકો ખાસ કરીને વિષ્ણુપ્રિયા બ્રાહ્મણ લોહાણા બાનિયા અને કચ્છી સમાજના લોકો કરે છે. કેટલાક રાજપૂત વર્ગો પણ હિંગળાજ માતાને પોતાની કુળદેવી તરીકે પૂજે છે.
હિંગળાજ માતાની યાત્રા પાકિસ્તાનના બલૂચિસ્તાન પ્રાંતમાં સ્થિત છે; અને તે હિંદુઓ માટે મહત્વપૂર્ણ તીર્થસ્થળ છે. હિંગલજ માતાનું મંદિર કરાચીથી લગભગ 250 કિમી દૂર હિંગોલ નદીના કિનારે હિંગોલ નેશનલ પાર્કમાં આવેલું છે. હિંદુ ધર્મના શ્રદ્ધાળુઓ માટે આ યાત્રાનું ખૂબ જ મહત્વ છે, અને ખાસ કરીને નવરાત્રીના સમયગાળામાં અહીં મોટી સંખ્યામાં ભક્તો જમાવ કરે છે.
હિંગળાજ માતાની યાત્રા માટેની માહીતી
અનુમતિ: પાકિસ્તાનના હિંદુ શ્રદ્ધાળુઓને આ યાત્રામાં ભાગ લેવા માટે ખાસ નમૂના પરની મંજૂરી મેળવવી પડે છે. ખાસ કરીને ભારતના ભક્તો માટે વિઝા અને સુરક્ષા વ્યવસ્થાની જરૂર પડે છે. કરાચીથી યાત્રા: યાત્રા સામાન્ય રીતે કરાચી શહેરથી શરૂ થાય છે. તે સ્થળ સુધી પહોંચવા માટે બસ અથવા ખાનગી વાહનોનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
હિંગોલ નેશનલ પાર્ક તરફ સફર: કરાચીથી હિંગળાજ સુધીની સફર લગભગ 6-7 કલાકની છે. અને તે ડેઝર્ટ અને પર્વતોમાંથી પસાર થાય છે. યાત્રાના નિયમો: યાત્રા દરમિયાન ભક્તો ખાસ લોકી ધ્વજા (જેમને ધજાકા કહેવાય છે) સાથે ચાલે છે અને માતાજીની મહિમા ગાઈને પૂજા કરે છે.
મંદિરમાં પહોંચવું: હિંગળાજ માતાનું મંદિર પહાડોમાં એક ગુફામાં આવેલું છે.જે ખૂબ જ પ્રાચીન અને પવિત્ર માનવામાં આવે છે. યાત્રિકો અહીં પુજન અર્ચન અને મહાઆરતી કરે છે. સુવિધાઓ: હિંગોલ નેશનલ પાર્કમાં થોડા પ્રમાણમાં આધુનિક સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે. પરંતુ ત્યાં પહોચવું થોડું કઠિન છે. અને યાત્રા દરમિયાન શ્રદ્ધાળુઓને પાણી ખોરાક અને આરામની સુવિધા લઈને જવી પડે છે. હિંગળાજ માતાની યાત્રા ન માત્ર ધાર્મિક મહત્વ ધરાવે છે. પરંતુ કુદરતી સૌંદર્ય અને સાંસ્કૃતિક વારસાને પણ સમર્થન આપે છે.
હિંગળાજ મંદિર (હિંગ્લાજ માતા) પાકિસ્તાનના બાલોચિસ્તાન પ્રદેશમાં આવેલું છે. તે હિન્દુઓનું પ્રાચીન અને પવિત્ર યાત્રાધામ છે. આ મંદિર આસપાસ કેટલાક કુદરતી અને ઐતિહાસિક સ્થળો છે.જે દર્શન કરવા લાયક છે:
હિંગોળ નેશનલ પાર્ક: હિંગળાજ મંદિર હિંગોળ નેશનલ પાર્કમાં આવેલું છે.જે બાલોચિસ્તાનનો સૌથી મોટો નેશનલ પાર્ક છે. આ પાર્કમાં વિશિષ્ટ પથ્થરો અને પર્વતો વૃક્ષો અને વિવિધ જંગલી પ્રાણીઓ જોવા મળે છે. પ્રિન્સેસ ઓફ હોપ: હિંગોળ નેશનલ પાર્કમાં એક ખાસ પ્રાકૃતિક શિલ્પ છે. જેને પ્રિન્સેસ ઓફ હોપ કહેવામાં આવે છે. તે પથ્થરની એક પ્રાકૃતિક રચના છે.જે એક સ્ત્રીના આકાર જેવી લાગે છે.
મુદ વોલ્કેનો (Mud Volcanoes): હિંગળાજ મંદિરની નજીક મુદ વોલ્કેનો પણ છે.જે આ ક્ષેત્રની વિશિષ્ટતા છે. આ ઉકળતા કાદવના વિસ્ફોટો જોવા લાયક દ્રશ્યો છે. મકરાન કૉસ્ટલ હાઈવે આ હાઈવે પર મુસાફરી કરવી તે અત્યંત રસપ્રદ અનુભવ છે. કારણ કે આ માર્ગ પર્વતો અને અરબી દરિયાના કિનારા પર બનેલો છે.
ઓરમારા બીચ: જો તમે દરિયાકિનારા પર જવાનો આનંદ માણો છો. તો ઓરમારા બીચ પણ એક શાંતિપૂર્ણ સ્થળ છે. જ્યાંથી તમે દરિયાના સુહાવના દ્રશ્યો માણી શકો છો.હિંગળાજ મંદિરની યાત્રા દરમિયાન આ સ્થળોને જોવાનું આનંદદાયક અને અધ્યાત્મિક અનુભવો મેળવી શકાશે.
હિંગળાજ માતાના મંદિરમાં જે બલૂચિસ્તાન પાકિસ્તાનમાં આવેલું છે. કેટલાક મહત્વના ઉત્સવો ઉજવવામાં આવે છે. મુખ્ય ઉત્સવોમાં શામેલ છે. નવરાત્રી: નવરાત્રીના સમયે શ્રદ્ધાળુઓ મોટા પેમાણે મંદિરમાં દર્શન કરવા અને પૂજા કરવાની માટે આવે છે.
માતાની પૂજા: આ ઉત્સવમાં લોકો માતાના દર્શન માટે ભવ્ય ઉજવણી કરે છે. જ્યાં અનેક ભક્તો પોતાની ઈચ્છાઓને પૂરી કરવા માટે પૂજા કરે છે. છબિનાત્ર: આ ઉત્સવ દરમિયાન ખાસ કરીને આચાર અને આદિ મનાય છે. અને આ સમયે ભક્તો માતાને અર્પણ કરવા માટે વિશેષ સમાન અને અર્પણ તૈયાર કરે છે.
માહોત્સવ: દરેક વર્ષે અનેક શ્રદ્ધાળુઓને આ સ્થાને ભવ્ય સેવા અને વિશેષ પૂજા કરવા માટે આમંત્રણ આપવામાં આવે છે.આ ઉત્સવોમાં મોટી સંખ્યામાં લોકો હાજર રહે છે, અને આ કાર્યક્રમો સૌને આકર્ષે છે……