બેટ દ્વારકા તે પવિત્ર તીર્થસ્થળ છે;
દ્વારકામાં રહીને કૃષ્ણ સુખી જીવન જીવ્યા. અહીં રહીને તેણે હસ્તિનાપુરની રાજનીતિમાં પોતાની પ્રવૃત્તિઓ વધારી અને 8 સ્ત્રીઓ સાથે લગ્ન કરીને એક નવું કુળ અને સામ્રાજ્ય સ્થાપ્યું. દ્વારકા વૈકુંઠ જેવું હતું. કૃષ્ણને 8 પત્નીઓ હતી રુક્મિણી, સત્યભામા, જાંબવતી, મિત્રવંદા, સત્ય, લક્ષ્મણ, ભદ્રા અને કાલિંદી. તેમાંથી તેને ઘણા પુત્રો અને પુત્રીઓ થયા.
આ પછી કૃષ્ણએ ભૌમાસુર (નરકાસુર) દ્વારા બંધક બનાવાયેલી લગભગ 16 હજાર મહિલાઓને મુક્ત કરી અને તેમને દ્વારકામાં આશ્રય આપ્યો. નરકાસુર પ્રાગજ્યોતિષપુરનો રાક્ષસ રાજા હતો જેણે ઈન્દ્રને હરાવ્યો અને તેને તેના શહેરમાંથી હાંકી કાઢ્યો. નરકાસુરના અત્યાચારથી દેવતાઓ પીડામાં હતા. વરુણનું છત્ર, અદિતિની બુટ્ટી અને દેવતાઓના રત્નો છીનવીને તે ત્રિલોકમાં વિજયી બન્યો.
તે પૃથ્વીની હજારો સુંદર છોકરીઓનું અપહરણ કરતો હતો, તેમને બંદી બનાવીને તેમનું શોષણ કરતો હતો. આ તમામ મુક્ત કરાયેલી સ્ત્રીઓ કૃષ્ણની પત્નીઓ કે ઉપપત્નીઓ ન હતી પરંતુ તેમના મિત્રો અને શિષ્યો હતી, જેઓ મુક્તપણે તેમની સાથે સંતુષ્ટ રહેતા હતા.
પાંડવો સાથે કૃષ્ણની મુલાકાત:
પંચાલના રાજા દ્રુપદ દ્વારા એક દિવસીય દ્રૌપદી-સ્વયંવરનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. તે સમયે પાંડવોના વનવાસના બે વર્ષમાંથી એક વર્ષનો વનવાસ પસાર થઈ ગયો હતો. કૃષ્ણ પણ એ સ્વયંવરમાં ગયા. તેની કાકી (કુંતીના) પુત્ર પાંડવો પણ ત્યાં હાજર હતા. અહીંથી જ કૃષ્ણની પાંડવો સાથેની નિકટતાની શરૂઆત થઈ હતી.
પાંડવ અર્જુને માછલીને વીંધીને દ્રૌપદીને પકડી લીધી અને આ રીતે તેની તીરંદાજીની કુશળતા ઘણા દેશોના રાજાઓને બતાવી. શ્રીકૃષ્ણ અર્જુનની આ કુશળતાથી ખૂબ જ પ્રસન્ન થયા. તે જ સમયે, તેણે પાંડવો સાથે મિત્રતા વધારી અને વનવાસ સમાપ્ત કર્યા પછી, તે પાંડવો સાથે હસ્તિનાપુરા પહોંચ્યા. કુરુરાજ ધૃતરાષ્ટ્રે ઈન્દ્રપ્રસ્થની આસપાસનો પ્રદેશ પાંડવોને આપ્યો હતો.
પાંડવોએ દ્વારકાના નિર્માણમાં કૃષ્ણના અનુભવનો લાભ લીધો. તેમની મદદથી, તેણે જંગલનો એક ભાગ પણ સાફ કર્યો અને ઈન્દ્રપ્રસ્થ શહેરને સરસ અને સુંદર રીતે વસાવ્યું. આ પછી કૃષ્ણ દ્વારકા પાછા ફર્યા. પછી એક દિવસ અર્જુન તીર્થયાત્રા દરમિયાન દ્વારકા પહોંચ્યો. ત્યાં કૃષ્ણની બહેન સુભદ્રાને જોઈને તે મુગ્ધ થઈ ગયો. કૃષ્ણે બંનેના લગ્ન કરાવ્યા અને આ રીતે કૃષ્ણ અર્જુનના ગાઢ મિત્ર બની ગયા.
દ્વારકા મંદિર, જેને દ્વારકાધીશ મંદિર અથવા જગત મંદિર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, ગુજરાતના દ્વારકા શહેરમાં સ્થિત એક પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિર છે. આ મંદિર ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને સમર્પિત છે, જેઓ હિન્દુ ધર્મમાં ભગવાન વિષ્ણુના અવતાર તરીકે પૂજાય છે. દ્વારકા મંદિર ભારતના ચાર ધામોમાંનું એક છે અને તે હિન્દુઓ માટે મહત્વનું તીર્થસ્થળ છે.
મંદિર વિશે મુખ્ય માહિતી:
સ્થાપન અને ઇતિહાસ:
દ્વારકા મંદિરના ઇતિહાસના મૂળ મહાભારત સુધી પહોંચી જાય છે. કહેવામાં આવે છે કે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે મથુરા છોડીને દ્વારકામાં પોતાનું રાજ્ય સ્થાપિત કર્યું હતું.હાલમાં જે મંદિર છે તે 15મી-16મી સદીમાં પુનર્નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું. તે 72 ફૂટ ઊંચું છે અને તેની પાયાની રચના 2,200 વર્ષ જૂની ગણાય છે.
આર્કિટેક્ચર:
મંદિર નાગર શૈલીમાં બનાવવામાં આવ્યું છે. તે પાંચ માળાનું છે અને તેની દિવાલો પર જુદા-જુદા દેવ-દેવી અને અન્ય મૂર્તિઓના શિલ્પો ખોદવામાં આવ્યા છે.દ્વારકા મંદિરે મુખ્ય શિખર 78 મીટર ઊંચું છે અને તેના પર 52 ગજનો ધ્વજ ફરકતો રહે છે.
ધાર્મિક મહત્વ:
મંદિરનો મુખ્ય દેવ ભગવાન દ્વારકાધીશ છે, જેને મુલ્ટીધાતુથી બનાવવામાં આવેલા મૂર્તિરૂપે પૂજવામાં આવે છે.ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે દરરોજ વિશિષ્ટ આરતી અને પૂજાના કાર્યક્રમો થાય છે.મંદિરને ધર્મગુરુ આદિશંકરાચાર્ય દ્વારા ચાર ધામમાં સમાવ્યું છે.
દ્વારકા નગરી અને ગોમતી નદી:
મંદિર ગોમતી નદીના કાંઠે આવેલું છે, અને તે વિસ્તાર પવિત્ર માનવામાં આવે છે.મંદિરની નજીક દ્વારકા નગરીના પાટળી ભૂતકાળના અવશેષો પણ મળી આવ્યા છે, જે સમુદ્રમાં ડૂબેલી નગરી હોવાની શ્રદ્ધાને મજબૂત બનાવે છે.
મેળા અને ઉત્સવ:
જન્માષ્ટમી અને દ્વારકાધીશ ભગવાનના પર્વ અહીં વિશેષ ઊજવાય છે. આ સમયે લાખો શ્રદ્ધાળુ મંદિરની મુલાકાત લે છે.આ મંદિર માત્ર ધાર્મિક સ્થાન જ નહીં, પરંતુ ઐતિહાસિક અને સાંસ્કૃતિક દ્રષ્ટિએ પણ ખૂબ મહત્વપૂર્ણ છે.
બેટ દ્વારકા ગુજરાત રાજ્યના દ્વારકા જિલ્લામાં સ્થિત એક પ્રાચીન અને પવિત્ર ધામ છે, જે હિંદુ ધર્મમાં મહત્વપૂર્ણ સ્થાન ધરાવે છે. બેટ દ્વારકા દ્વારકાધીશ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનું નિવાસસ્થાન માનવામાં આવે છે. આ દ્વારકા દ્વીપ સમુદ્રના મધ્યમાં છે અને દ્વારકા શહેરથી લગભગ 30 કિમી દૂર આવેલું છે.
મુખ્ય માહિતી:
ભૌગોલિક સ્થાન:
બેટ દ્વારકા અરબ સાગરના મધ્યમાં આવેલું એક નાનું દ્વીપ છે, જે ઓખા નજીકથી બોટ દ્વારા પહોંચી શકાય છે.
ધાર્મિક મહત્વ:
હિંદુ પુરાણો અનુસાર, બેટ દ્વારકા એ સ્થાન છે જ્યાં ભગવાન કૃષ્ણે પોતાનું રાજ્ય સ્થાપિત કર્યું હતું અને જ્યાં તેમણે દેવકી માતા અને સત્યભામા જેવા પોતાના પ્રિય ભક્તોને આશિર્વાદ આપ્યા હતા.
મુખ્ય મંદિરો:
શ્રી કૃષ્ણ મંદિર: અહીંના મુખ્ય મંદિરમાં ભગવાન કૃષ્ણની મૂર્તિ સ્થાપિત છે અને તેમનું પૂજન વિશેષ રીતે થાય છે.હનુમાન મંદિર: અહીં એક પ્રાચીન હનુમાન મંદિર પણ છે, જેને પાવન તીર્થ માનવામાં આવે છે.
ઇતિહાસ અને પુરાણો:
આ સ્થાનનું ઉલ્લેખ મહાભારત અને અન્ય હિંદુ શાસ્ત્રોમાં મળે છે. આ મંદિર આશરે 500 વર્ષ જૂનું છે અને તેને વૈષ્ણવ પરંપરાના આચાર્ય વલ્લભાચાર્ય સાથે જોડવામાં આવે છે.
પ્રવાસન અને પ્રવાસ:
પહોંચવાની રીત: ઓખા પોર્ટ પરથી બેટ દ્વારકા પહોંચવા માટે નાની બોટ અથવા ફેરી સેવા ઉપલબ્ધ છે. પ્રેમાણચિહ્ન: આ સ્થળ પોતાના સુંદર દરિયા-કિનારા, શાંતિપૂર્ણ વાતાવરણ અને ધાર્મિક મહત્ત્વ માટે જાણીતું છે. ઉત્સવો: બેટ દ્વારકા ખાતે જન્માષ્ટમી અને રાસ ઉત્સવના સમયે ભક્તોનો વિશાળ મેળાવડો થાય છે.
નિશ્કર્ષ:
બેટ દ્વારકા તે પવિત્ર તીર્થસ્થળ છે. જે ધાર્મિક મહત્ત્વ ઉપરાંત કુદરતી સુંદરતા માટે પણ જાણીતું છે. આ સ્થાન જ આધ્યાત્મિક શાંતિ અને ધાર્મિક અનુભવ માટે ભક્તો માટે ખાસ આકર્ષણ ધરાવે છે.,,,,,