દશેરા ના મહતવ વિશે માહિતી
દશેરા (વિજયાદશમી) હિંદુ ધર્મનો મહત્વપૂર્ણ તહેવાર છે. જે પ્રત્યેક વર્ષની આશ્વિન માસની શુક્લ પક્ષની દશમીના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર બુરાઈ પર સચ્ચાઈની જીતનો પ્રતિક છે. દશેરાનું મહત્વ બે મુખ્ય પૌરાણિક કથાઓ સાથે જોડાયેલું છે:
રામાયણ: આ મુજબ ભગવાન રામે દશેરાના દિવસે રાવણને પરાજય આપ્યો હતો. રાવણે ભગવાન રામની પત્ની સીતાજીને અપહરણ કર્યુ હતું. આખરે રામે હનુમાન અને તેમની વાનર સેનાની મદદથી રાવણને હરાવી સીતાજીને મુક્ત કરી. તેથી દશેરા દિને રાવણ દહન કરવામાં આવે છે. જે દોષ અને અહંકારના નાશનો પ્રતિક છે.
મહિષાસુર અને દેવી દુર્ગા: બીજી કથા મુજબ મા દુર્ગાએ દશેરાના દિવસે દાનવ મહિષાસુરનો નાશ કર્યો હતો. મહિષાસુર અતિશય શક્તિશાળી અને દુષ્ટ દાનવ હતો જે દેવતાઓ અને માનવજાત માટે હાનિકારક હતો. મા દુર્ગાએ નવ દિવસ સુધી તેને યુદ્ધમાં હરાવ્યું અને દશમીના દિવસે તેનો વિનાશ કર્યો.આ રીતે દશેરા બુરાઈ પર સચ્ચાઈ અને ન્યાયની જીતનો તહેવાર છે.
દશેરા જેને વિજયાદશમી પણ કહેવામાં આવે છે.એ હિન્દુ ધર્મનો મહત્વપૂર્ણ તહેવાર છે જે અસત્ય ઉપર સત્યની જીત અને અંધકાર ઉપર પ્રકાશના વિજયનું પ્રતિક છે. આ તહેવારમાં રામચંદ્રજી દ્વારા રાવણનો વધ એ મુખ્ય ઘટના છે.જેની પાછળના મહત્વ નીચે મુજબ છે
સત્ય અને ધર્મનો વિજય
રામે રાવણનો વધ કરીને એ બતાવ્યું કે સત્ય અને ધર્મની હંમેશા જીત થાય છે.ભલે તે સમયે અસત્ય અને અધર્મ શક્તિશાળી લાગે. અહંકારનો નાશ: રાવણનો વિનાશ એ દર્શાવે છે કે અહંકાર અને દુશ્કૃત્ય ભલે તે કેટલા મોટા હો તેમનો અંત નિશ્ચિત છે.
ધર્મ અને ન્યાયની સ્થાપના: રાવણ જે લંકાનો રાજા હતો તેનો ભ્રષ્ટાચાર અને દુષ્કર્મ તેને વિનાશ તરફ લઈ ગયો. રામે રાવણને મારો આપીને ધર્મ અને ન્યાયને સ્થાપિત કર્યું. શ્રેષ્ઠ ગુણોની જીતી: રાવણ જેણે સીતાજીનું અપહરણ કર્યું હતું તેનો વધ એ રામના શ્રેષ્ઠ ગુણો ધીરજ સત્કર્મ અને ન્યાય ની જીત તરીકે મનાય છે.દશેરાના દિવસે રાવણ દહન એ બુરાઈનો નાશ અને સત્યના વિજયનું પ્રતિક છે.જે સમાજને પ્રેરણા આપે છે કે ક્યારેક નકારાત્મકતા જબરજસ્ત હોય પરંતુ આક્રમકતા શોર્ય અને સત્યતાના રસ્તે ચાલવાથી જીત હંમેશા સત્યની જ થાય છે.
દશેરામાં રાવણનો વધ સારા પર બુરાઈના વિજયનું પ્રતિક છે;. રામાયણના પ્રાચીન કાવ્ય અનુસાર ભગવાન રામે તેમની પત્ની સીતાને રાવણના કબજામાંથી મુક્ત કરવા માટે લડાઈ કરી અને રાવણનો પરાભવ કર્યો. રાવણ એક શક્તિશાળી રાક્ષસ રાજા હતો જે મહાન વિદ્વાન અને શૂરવીર હતો પરંતુ તેની અહંકાર અને અન્યાયી પ્રકૃતિને કારણે તે નષ્ટ થયો. રાવણના વિનાશથી શીખ મળી છે કે અહંકાર બુરાઈ અને અધર્મનો અંત આવી જ છે. અને તે સત્ય અને ન્યાયના માર્ગ પર ચાલતા લોકો હંમેશા વિજય પ્રાપ્ત કરે છે.
રાવણ એક મહાન યોદ્ધા અને લંકાના રાજા હતા
જે હિંદુ મહાકાવ્ય રામાયણમાં મહત્વપૂર્ણ પાત્ર છે. તેઓ એક પરાક્રમી રાક્ષસ અને વિદ્વાન બ્રાહ્મણ હતા જેમણે ભવ્ય વિજ્ઞાન શાસ્ત્રો અને યોગ વિદ્યા દ્વારા શક્તિઓ મેળવી હતી. રાવણને દશમુખી તરીકે ઓળખવામાં આવતો, કારણ કે તેના દસ મોઢા હતા જે તેની જ્ઞાન અને શક્તિના પ્રતિક છે.
રાવણ વિશેની અન્ય મહત્ત્વની માહિતી
વેદ અને શાસ્ત્રોનો વિદ્વાન: રાવણને ચાર વેદ અને શાસ્ત્રોનો વિશાળ જ્ઞાન હતો. તેણે તેમના વિદ્વતા દ્વારા અનેક તપસ્યાઓ કરી હતી અને ભગવાન શિવ પાસેથી આશિર્વાદ પ્રાપ્ત કર્યો હતો જેના કારણે તેને અસીમ શક્તિ મળી હતી. લંકા અને રાજ્ય વ્યુવસ્થાપન: રાવણ લંકાનો શાસક હતો અને લંકા તેના શાસનમાં ખૂબ સમૃદ્ધ અને સુવ્યવસ્થિત રાજ્ય હતું. તેના સામ્રાજ્યમાં સુવર્ણ મકાનો અને વૈભવી સ્થાપત્યની ઝલક જોવા મળી હતી.
મહાન યોદ્ધા અને વિજ્ઞાની: રાવણ એક બહાદુર યોદ્ધા હતો જેના પાસે વિમાનો જેવા સત્યાગ્રહ તરીકે સોદા હતા. તેણે બ્રહ્માસ્ત્ર જેવા અદ્વિતીય શસ્ત્રો પણ પ્રાપ્ત કર્યા હતા.ભાગવત ભક્તિ અને શિવભક્ત: રાવણ ભગવાન શિવનો મોટો ભક્ત હતો. તે તેના તપસ્યાના પરાકાષ્ઠા સુધી જઈને શિવ ત્રિશૂલ અને શિવ તાંડવ સ્તોત્રની રચના કરનાર હતો.
રામાયણમાં ભૂમિકા: રાવણની રામાયણમાં મુખ્ય ભૂમિકા એ હતી કે તેણે સીતાનું અપહરણ કર્યું જેના કારણે ભગવાન રામ અને લંકામાં યુદ્ધ થયું. એ યુદ્ધમાં રાવણ અને તેના ભાઈ કુંભકર્ણ સહિત તેના બધા પુત્રોએ પણ રામના હાથે મરણ પામ્યું.
રાવણના ગુણ અને દુર્ગણગુણ
વિદ્વાન શક્તિશાળી ચતુર શિવ ભક્ત સમર્પિત શાસક દુર્ગણ અહંકારી ગર્વીલા ઘમંડી અપહરણ અને અતિક્રમણ.રાવણ એક જટિલ પાત્ર છે.જેમાંથી વિદ્વત્તા અને શક્તિની સાથે અહંકાર અને દુર્ગણ પણ પ્રગટ થાય છે.
દશેરા દરમિયાન શસ્ત્ર પૂજન કરવાનું ખૂબ પ્રાચીન અને પ્રાચલિત પ્રથા છે.જે હિંદુ સંસ્કૃતિ અને પરંપરાના મહત્વપૂર્ણ ભાગ રૂપે ઉજવવામાં આવે છે. દશેરા, જે વિજયાદશમી તરીકે પણ ઓળખાય છે. હિંદુ દંતકથાઓ અનુસાર ભગવાન રામે રાવણ પર વિજય મેળવ્યો હતો અને આ દિવસ વિજય અને ધર્મના પ્રતીક તરીકે માનવામાં આવે છે.
શસ્ત્ર પૂજન કરવા પાછળનું મહત્વ આ પ્રકારે સમજાય છે.
વિજય અને શૂરવીરતા: દશેરાનો તહેવાર ભગવાન રામની રાવણ પર વિજયની સ્મૃતિમાં ઉજવવામાં આવે છે. રામાયણમાં ભગવાન રામે શસ્ત્રોનો ઉપયોગ કરીને અસુરતાનો નાશ કર્યો હતો, તેથી આ દિવસે શસ્ત્ર પૂજન કરીને વિજય અને શૂરવીરતાનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે.
માતા દુર્ગાની ઉપાસના: દશેરા નવું શસ્ત્ર પ્રાપ્તિ અને તેનું પૂજન કરવાની પ્રથા છે. જે ભગવાન રામ દ્વારા પણ કરવામાં આવ્યું હતું. દશેરાની નવરાત્રિ દરમિયાન દેવી દુર્ગાના નવ રૂપોની પૂજા કરવામાં આવે છે. અને અંતિમ દિવસે દુર્ગાને શસ્ત્રો અર્પણ કરી અને તેમની કૃપા માટે પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે.
કર્મ અને રક્ષણનું પ્રતિક: શસ્ત્ર પૂજન કરવાથી પોતાનો કાર્યોને પ્રત્યે શ્રદ્ધા વ્યક્ત કરવામાં આવે છે અને તેમના સાચા ઉપયોગ માટે પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવે છે. આથી તે રક્ષણ કર્મ અને કર્તવ્યનું પ્રતિક પણ બને છે. સહસ્ત્રિક પરંપરા: પુરાતન સમયમાં રાજા અને યોદ્ધાઓ શસ્ત્રોની પૂજા કરીને પોતાની રક્ષા માટે શક્તિ અને ધૈર્ય મેળવતા હતા. આ પરંપરા હજી પણ જીવંત છે અને શસ્ત્ર પૂજન દ્વારા શૂરવીરતાની અને રાષ્ટ્રપ્રેમની ભાવના ઉજવવામાં આવે છે. આ રીતે દશેરા દરમિયાન શસ્ત્ર પૂજન કરવું વિજય ધર્મ શક્તિ અને કાર્યોના પાવનતાનું પ્રતિક છે.
ગુજરાતમાં દશેરાનું મહત્વ ખૂબ જ ઊંડું છે.
દશેરા જેને વિજયા દશમી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. એક પાવન હિંદુ તહેવાર છે જેનો તાત્પર્ય સારા પર વિજય અને બુરા પર નાશ છે. ગુજરાતમાં દશેરાને ઉજવવામાં ખાસ શ્રદ્ધા અને ઉત્સાહ સાથે મનાવવામાં આવે છે.આ તહેવારને રામચંદ્રજી દ્વારા રાવણ પર વિજય મેળવવાના પ્રતિક રૂપે અને દુર્ગા માતાના અશુર મહિષાસુર પર વિજય તરીકે મનાવવામાં આવે છે. ગુજરાતમાં નવરાત્રિના પૂજા અને ગરબા નૃત્યના નોરતા પછી દશેરાનો દિવસ ખાસ માનવામાં આવે છે.
દશેરા દરમિયાન લોકો પોતાના હથિયારો અને વાહનોની પૂજા કરે છે.જેને આયુધ પૂજા કહેવાય છે. અને તેમના જીવનમાં પ્રગતિ અને સમૃદ્ધિ માટે પ્રાર્થના કરે છે. લોકો પાતાશા અને ફળ અર્પણ કરે છે.અને તેમના પરિવાર તથા મિત્રો સાથે તહેવારની મીઠાઈઓ વહેંચે છે. ગુજરાતના કેટલાક ભાગોમાં રાવણ દહનનું આયોજન પણ થાય છે. જેમાં રાવણના પથ્થરનાં પુતળાને દહન કરીને તેની ખરાબાઈ અને અહંકારને નાશ કરવાની સંસ્કૃતિ દર્શાવાય છે.
આ રીતે દશેરા તે સારા પર વિજય અને ન્યાય માટેના ઉત્તમ પ્રયત્નોનો પ્રતિક છે. અને તે ગુજરાતમાં અત્યંત શ્રદ્ધા અને ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે.
.