જેસલ-તોરલની સમાધિ; ગુજરાત રાજ્યના કચ્છ જિલ્લામાં આવેલું એક પ્રખ્યાત તીર્થસ્થળ છે. જેસલ તોરલના કથા અને તેમના સમર્પણની કહાણી અહીં ઉજવાય છે. કથા અનુસાર જેસલ તે સમયે એક બારવટીયો હતો અને તોરલ એક સંત અને સમર્પિત સ્ત્રી હતી. તોરલના આધ્યાત્મિક માર્ગદર્શનમાં જેસલનું હૃદય પરિવર્તિત થયું. અને તે ચોરીનો માર્ગ છોડી એક સંત બની ગયો.
જેસલ-તોરલની સમાધિનું; સ્થાન જુડાનીયું ગામ નજીક કચ્છમાં આવેલું છે. અને તે સિદ્ધિશાળી પ્રેમ અને આત્માની શાંતિ માટેનું પ્રતિક છે. આ સમાધિ સ્થળે દર વર્ષે અનેક યાત્રાળુઓ આવે છે અને આ સ્થાને તેમની આત્માની શાંતિ અને પ્રેરણા માટે પ્રાર્થના કરે છે.
જાડેજાની અચાનક; જમીનમાં તોરી ઘોડી લેવા આવેલા બહારવટિયા જેસલની હથેળીમાં ખેલાડી વિંધાઈ ગઈ અને પોતે પણ જમીન સાથે સખત રીતે.નો કાળોનાગ એટલે જેસલ જાડેજા પણ એકવાર ભાભી જાડેજાના અભિમાનને.ભાભી એક એવા કડવા વેણ યાદ રહી ગયાં અને જે કહ્યું તે કરી બતાવો માટે નીકળી પડી ગઈ હતી.ડૅશના સંત કાઠીને ત્યાં પાટની પૂજા પ્રસંગે ભજન મંડળી જામી હતી.મંજીરા વાગતા હતા અને એક પછી બીજીબાજુ ભજન ચાલુ જ રહેતા.
અને તેને પાસે તોરી નામની એક પાણીદાર ઘોડી હતી તોરી ઘોડીની ખ્યાતિની વાતો કચ્છના બહાદુર બહારવટિયા જેસલ જાડેજાને કાને.કોઈ પણ રીતે પ્રાપ્ત કરી લેવાનો નિશ્ચય કર્યો એટલા માટે જ લાગ જોઈને જેસલ જાડેજા સૌ ભજનમાં વ્યસ્ત હોય ત્યારે નજર ચૂકવીને તોરી ઘોડી ઉઠાવી જવા.સ્ટેશન કાઠીરાજની.અંદર તોરી ઘોડી જેસલને જોતા ચમકી અને ઉછળતી કૂદથી લોખંડનો ખીલો. જમીનમાંથી ઉખાડીને બહાર નીકળી ગઈ.રખવાળી ઘોળીને પકડીને તેને ફરીથી લેવાની કોશિશ કરી.
ચોરી કરવા આવ્યો હોવાથી; તેના મોઢામાંથી એક સીસકારો સુદ્ધા ન નેપાઠ પૂજન પૂરુ થતાં તંત્ર મંડળીએ કોટવાલ હાથમાં પ્રસાદનો થાળ ને પ્રસાદ વહેંચાઈ જતા પ્રસાદ યોગિની પછીથી શોધખોળ ચાલુ થાય હથેળીવાળા જેસલ જાડેજાને જો લોહી નીતરતા હાથ જોડીને ખીલો આજમાંથી કાઢવાનો પ્રયત્ન કરતો હતો.
એ જોઈને રખેવાળ તેને મદદ કરેં કાઠીરાજેયો હોવા છતાં; હુંકારો પણ ન કરવાની વીરતા બદલ જેસલ જાડેજાને બિરદાવ્યો અને નામઠામ પૂછ એસ. જાડેજાએ કહ્યું કે હું બહારવટિયો અહીં આવ્યો છું. પાર્ટી રાજા કહ્યુ કે તે એક તોરી રાની માટે એટલી તકલીફ ઉઠાવી તો જા એ તારી એમ કહીને પોતાની તોળલને અર્પણ કરી તો તમારી ઘોડીની વાત કરતો હતો એટલે કોડી પણ તમારી ખુશીથી લઈ જાઓ જાડેજાને સામે ગુજરાતમાં તોરી ઘોડી ને સાથે લઈને કચ્છ તરફ ચાલ્યો અને કચ્છ વચ્ચે દરિયા માર્ગ આવતો હોવાથી જેસલ તોરલ વાણમા બેઠા બરાબર મધદરિયે એકાએક વાદળો ચડી આવ્યા. ભયંકર સુસવાટા સાથે પવન ફૂંકાવાગર જેવા મોજા ઉછળવા લાગ્યા પઠાણ.
અચાનક પલટાયો માહોલ જોઈને સૌને લાગ્યું; કે અનેક મુદ્દાઓનું મર્ડર કરનાર જૈસે લાજ કાયરની માફક અંત મૂર્તિની સામે બેઠી હતી. એના મુખ પર કોઈ ભાઈ નહોતો પણ શાંત તેજસ્વીતા મોતી નગ ભારતીય નારી સીધી સાદી સતીશ એનામાં જૈશની દેવી શક્તિ દેખાવા લાગે છેનું સઘળું અભિમાન ચંદ્રાવતીમાંથી બચવા માટે વિનંતી કરવા માંડી. ડોલેજલને પોતે કરેલા પાપો જાહેર કરવાનું બધા વચ્ચેનો ભયંકર બહારવટીયો હતો.હારના અમલીયાનો કિલ્લો ઝુંડથી તેનું રક્ષણ થતું હતું અને અંજાર તાલુકા નું કે નાનું ગામ પણ ઘણા હિસ્સામાં વાંધો પડતા બહારવટે ચઢ્યો હતો. બહારવટિયો જેસલ પીરના નામે પ્રખ્યાત થયો.
જેસલ જાડેજા એક ગુજરાતી લોકકથા; અને લોકસાહિત્યમાં એક જાણીતા પાત્ર છે. તેઓનો પ્રસંગ મુખ્યત્વે કચ્છ અને સૌરાષ્ટ્રના વિસ્તારોમાં લોકપ્રિય છે. જેસલ જાડેજા કચ્છના રાજકુમાર હતા. તેઓને તેમના ધર્મપરાયણ અને સાધુ સ્વભાવ માટે ઓળખવામાં આવે છે.
જેસલ જાડેજા વિશે સૌથી પ્રસિદ્ધ કથા જેસલ-તોરલ છે;. તોરલ એક સાધ્વી (સંત મહિલા) હતી અને એનું જીવન વૈરાગ્ય અને ત્યાગમાં હતું. કથામાં એવું કહેવાય છે કે જ્યારે જેસલ જાડેજાએ તોરલને જોઈ તો તેઓ તેમના વૈભવશાળી જીવનથી અસંતુષ્ટ થયા અને તોરલના સંન્યાસી જીવનથી પ્રભાવિત થયા. તોરલએ તેમને સાધુ જીવનનું મહત્વ સમજાવ્યું અને અંતે જેસલ પોતાનું રાજા જીવન છોડીને તોરલની સાથે ધાર્મિક જીવન જીવવા લાગ્યા.
આ કથા સૌરાષ્ટ્ર અને કચ્છના લોકસાહિત્યમાં મહત્વનું સ્થાન ધરાવે છે; અને આધ્યાત્મિકતા ત્યાગ અને સંન્યાસના સિદ્ધાંતોનો ઉલ્લેખ કરે છે.કચ્છની ધરતીનો કાળો નાગ જેસલ જાડેજા એક જાણીતા પ્રખ્યાત લોક પાત્ર છે. જેસલ જાડેજા કચ્છમાં મક્તા તરીકે ઓળખાતા હતા. તેઓ મક્તા તરીકે પોતાની સાહસિકતા ધીરજ અને યુદ્ધકલા માટે પ્રસિદ્ધ હતા. જેસલ જાડેજા કચ્છના ધરતીપુત્ર હતા અને કચ્છના રાજવી હતા.
જેસલ જાડેજાના જીવન વિશે ઘણા કથાઓ; અને લોકગાથાઓ કચ્છના લોકજીવનમાં પ્રચલિત છે. તેઓએ કચ્છના અનેક યુદ્ધોમાં મહત્વનું યોગદાન આપ્યું હતું અને પોતાના પરાક્રમથી કચ્છની ધરતીને સુરક્ષિત રાખી હતી. કચ્છના લોકો તેમને આજે પણ સંભારણાંઓમાં યાદ કરે છે અને તેમનો સન્માન કરે છે.
તેમણે કચ્છની ધરતી માટે તેમનું સર્વસ્વ અર્પણ કર્યું અને પોતાના જીવનને કચ્છના લોક કલ્યાણ માટે સમર્પિત કર્યું.
જેસલ જાડેજાની સમાધિ કચ્છમાં ભદ્રેશ્વર ગામમાં આવેલી છે;. જે એક મહત્વપૂર્ણ ધર્મસ્થળ છે. સમાધિની આજુબાજુના કેટલાક ફરવા લાયક સ્થળો આ પ્રમાણે છે:
ધરતીનો કાળો નાગ ગણાતો; જેસલ મારધાડ માણસોને મારવા લૂંટફાટ કરવી, કુવરી જાનને લુંટી લેવી ખેતરોનો પાક લણી લેવો ઢોર ઢાખરને ઉપાડીને લઈ જવા.રાવણમાં સલડી ગામના સત્યજીત તોરી નામની ઘોડી અને તેમની પત્ની તોરલ ના લોકો ખુબજ વખાણ કરતા આવા જેસલને કાને પડતાં તેને મેળવવાનો નિશ્ચય કર્યો. તે લાગ જોઈને બેઠો હતો.
બસ આ વાતની તક ઉઠાવીને તે રાત્રે તેના ઘોડારમાં પહોંચી અજાણ્યા માણસનો અવાજ સાંભળી તેમની ઘોડીએ ખીલેથી રાસને તોડી અને ભગત પાસે જઈને ઊભી રહી. પાછી તેને લાવીને ખીલે જડી અને તે વખતે કિલ્લાની સાથે જૈસુ હાથ પર ચઢી ગઈ. પરંતુ તે મોંઘી જરા પણ અવાજ ન કર્યો.
ભદ્રેશ્વર મંદિર
જેસલ જાડેજાની સમાધિ ભદ્રેશ્વર મંદિરના નજીક છે.જે જૈન અને હિન્દુ યાત્રિકો માટે મહત્વપૂર્ણ તીર્થસ્થળ છે. ભદ્રેશ્વરનું પ્રાચીન જૈન મંદિર ખુબ જ પ્રસિદ્ધ છે.
મુંડ્રા પોર્ટ અને બીચ
ભદ્રેશ્વરથી લગભગ 20 કિમી દુર મુંડ્રા પોર્ટ છે. આ પોર્ટ પાસેનો બીચ અને આસપાસના વિસ્તારનો નજારો સુંદર છે. બીચ પર સમય વિતાવવા અને શાંતિ અનુભવો.
અંજાર શહેર
અંજાર ભદ્રેશ્વરથી આશરે 30 કિમી દુર છે. અંજાર એ કચ્છનું એક જૂનું અને સાંસ્કૃતિક મહત્વ ધરાવતું શહેર છે. અહીંની ધાર્મિક અને ઐતિહાસિક જગ્યા જમાવટ માટે પ્રસિદ્ધ છે.
નારાયણ સરોવર; અને કોટેશ્વર મંદિર કચ્છના પશ્ચિમ વિસ્તારમાં આવેલું, આ સ્થળો ધાર્મિક અને કુદરતી સૌંદર્ય માટે જાણીતા છે. અહીંનો નજારો અને વાતાવરણ અવશ્ય માણવા જેવો છે.
માતાનો મઢ – આશાપુરા માતાજીનું મંદિર માતાનો મઢ કચ્છના પ્રસિદ્ધ તીર્થસ્થળોમાંનું એક છે.જેનું ભક્તિ અને ધાર્મિક મહત્વ કચ્છમાં ઘણું છે.
ભુજ શહેર ભુજ ભદ્રેશ્વરથી થોડું દૂર છે પરંતુ ત્યાં ઐતિહાસિક કિલ્લાઓ ભોજો દરવાજો નાગણ તળાવ અને આઇના મહેલ જેવા સ્થળો ફરવા યોગ્ય છે. આ બધા સ્થળો ભદ્રેશ્વર અને તેના આસપાસ જોવા અને અનુભવાનો અનોખો અનુભવ આપે છે…